Matka pszczela sztucznie unasienniona a lot godowy

Matka pszczela sztucznie unasienniona a lot godowy

Sztuczne unasienianie matek pszczelich ma znaczenie przede wszystkim w pasiekach hodowlanych, gdzie bardzo ważny jest ojcowski materiał genetyczny. Dzięki sztucznej inseminacji możliwe jest pełne kontrolowanie reprodukcji. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że także sztucznie unasienniona matka powinna mieć możliwość naturalnych zachowań godowych – wtedy łatwiej zostanie przyjęta w ulu.

Wielu pszczelarzy jest zdania, że matki unasienniane sztucznie są dużo gorszej jakości niż te unasienniane naturalnie. Przecież od tysięcy lat pszczoły radziły sobie doskonale bez ingerencji człowieka, dlaczego więc to zmieniać? Tymczasem matki unasienniane sztucznie z wielu względów bywają bardziej wartościowe. Są one bardzo wydajne, dzięki czemu pozwalają na szybki wzrost ilości miodu produkowanego w gospodarstwie pasiecznym. Sprawdzają się szczególnie tam, gdzie występują słabe lub nieprzewidywalne pożytki. Matki sztucznie unasienniane mają więc sporo zalet – problem pojawia się gdzie indziej. Takie matki są niechętnie przyjmowane przez rodzinę znajdującą się w ulu. Szczególnie, jeśli wcześniej zabierze im się dotychczasową matkę.

Unasiennianie z obstawą pszczół
Aby ułatwić sobie zadanie poddania matki do ula, warto przed unasiennieniem przechowywać go z pewną grupą pszczół z danej rodziny. Już na kilka dni przed zabiegiem powinniśmy w klateczce z matką zamknąć kilkaset robotnic, które zaczną na matkę naturalnie reagować i otoczą ją swoją świtą. Kolejną kwestią jest lot godowy – pszczoły robotnice bardzo nieufnie podchodzą do matek, które nie odbywają lotów godowych. Uważają je za mało wydolne, gdyż nie przystępują do swojej najważniejszej roli, czyli do rozmnażania. Matka, która nie odbędzie lotu godowego może więc być nieprzyjęta przez pszczoły, co sprawi, że cały zabieg sztucznej inseminacji będzie pozbawiony sensu.

Sztuczna inseminacja, sztuczny oblot
Matka unasienniona sztucznie również powinna mieć możliwość oblotu. Taki oblot trzeba przeprowadzić w pomieszczeniu zamkniętym, aby przez przypadek nie miała styczności z trutniami. Taki oblot powinien trwać około 10-15 minut. Jeśli będzie latała dłużej, straci zbyt dużo energii, którą powinna przecież przeznaczyć na składanie jaj. Po takim, nieco sztucznie wywołanym locie godowym matka wraca do klateczki z robotnicami, a następnie jest wraz z nimi poddawana do rodziny pszczelej. Dalej sprawa powinna być już prosta – matka po oblocie bardzo szybko przystępuje do opróżniania jajowodów i składania jajeczek, a pszczoły, gdy widzą, że królowa wzorowo spełnia swoje zadanie, przestają mieć wobec niej jakiekolwiek zastrzeżenia.

Postępowanie podczas wymiany matek
Jeśli wymieniamy starą matkę na nową i sztucznie unasiennioną, trzeba pamiętać, aby jej sztuczny lot godowy zsynchronizować z aktualną sytuacja panującą w ulu. Najlepiej, aby oblot matki i jej podanie do ula odbył się w ciągu pierwszych sześciu godzin po zabraniu starej matki. U pszczół obserwuje się wtedy tak zwane mrowienie i są one wtedy bardzo podatne na feromony nowej matki. Szybciej więc ją zaakceptują. Poddanie sztucznie unasiennionej matki później może być problemowe, gdyż pszczoły w ulu zdążą już przystąpić do budowania mateczników ratunkowych.

Opracowano na podstawie:
Werner Gekeler, Pszczoły. Poradnik hodowcy, Wydawnictwo RM, Warszawa 2014, s. 93

Zobacz również:

Przyjęcie matki pszczelej - utrudnienia

Przyjęcie matki pszczelej - ułatwienia

Rola feromonów matki pszczelej

Jakość matki pszczelej wychowanej z jaja lub larwy w różnym wieku

Rozróżnianie mateczników - mateczniki ratunkowe