Portal Pszczelarski

Zalecenia pszczelarskie na styczeń

Na zdjęciu: Ule w Milejowie. Źródło zdjęcia: commons.wikimedia.org/wiki/File:Ule_-_Milej%C3%B3w_-_000403s.jpg Autor zdjęcia: Danuta Penkala-Gawęcka

zalecenia pszczelarskie rok w pasiece zimowla pulsowanie kłębu zimowy wychów pszczół zagrożenie dla pszczół dzięcioł oblot pszczół oblot oczyszczający obowiązki pszczelarza pszczelarz

Styczeń to szczególny okres w życiu pszczół i pszczelarza. Choć zwykle wokół jest zimno, a nawet mroźnie, to w ulu tętni życie. Wszak pszczoły znajdują się w połowie okresu zimowli. Styczeń to w końcu kolejny miesiąc, w którym rodzina pszczela skupiona jest w kłębie zimowym, a pszczelarz jest mniej aktywny niż w trakcie sezonu pasiecznego. Czy to oznacza, że nie ma żadnych obowiązków? Bynajmniej! Jakie są zatem zalecenia pszczelarskie na styczeń? Jakie obowiązki ma pszczelarz w styczniu?

 

SPIS TREŚCI:
1. Pulsowanie kłębu i zimowy wychów pszczół
2. Udana zimowla - warunki
3. Zimowla a wentylacja ula
4. Zimowla a niepokój wśród pszczół
5. Dzięcioł - zagrożenie dla pszczół
6. Zimowla a ule z siatkowanymi dennicami
7. Zimowy oblot pszczół i ucieczka pszczół z ula
8. Obowiązki pszczelarza w styczniu
9. Rozwój wiedzy pszczelarza i planowanie
10. Zalecenia pszczelarskie na styczeń - artykuły powiązane

 

1. Pulsowanie kłębu i zimowy wychów pszczół 
Styczeń to miesiąc, w którym pszczoły są w środku okresu zimowli. To również czas, podczas którego pszczoły skupione są w kulisty kłąb zapewniający minimalne straty ciepła, zawieszony na pustych plastrach, poniżej zapasów pokarmu. Matka pszczela znajduje się w centrum kłębu, gdzie temperatura jest najbardziej optymalna. Im dalej od tego miejsca, tym temperatura spada. Pszczoły znajdujące się na zewnętrznych warstwach kłębu migrują bliżej centrum. Na ich miejsce pojawiają się pszczoły "rozgrzane". Zjawisko to nosi nazwę pulsowania kłębu i trwa przez całą zimę.

Pszczoły wykształciły bardzo sprytne rozwiązanie, które przeciwdziała ich zamarzaniu. Na zewnątrz kłębu, gdzie temperatura jest najniższa, następuje cykliczna zamiana owadów. To znaczy, że pszczoły, które najbardziej odczuły chłód przenoszą się do środka kłębu, a ich miejsce zajmują bardziej rozgrzane towarzyszki. To zjawisko, zwane pulsowaniem, jest łatwe do obserwacji przez cały okres zimy.

O ile kłąb składa się z osobników młodych i zdrowych, owady bez większych trudności dotrwają do wiosny. Współcześnie wiadomo, że w przeciwieństwie do dawnych przekonań, matka przez cały okres zimowli jest zdolna do składania jajek. Jednakże to robotnice, kierując się warunkami zewnętrznymi, decydują czy czerw będzie odchowany. Zdarza się, że zima jest na tyle sroga, iż jaja są zjadane. Nie znaczy to oczywiście, że jest tak zawsze. Obserwuje się sezony, kiedy temperatura jest na tyle łaskawa, że pszczoły zajmują się czerwiem.

Warto mieć na uwadze, że takie wychów w okresie zimowym niekoniecznie zmniejsza szansę na powodzenie zimowli. Wszystko jest uzależnione od zgromadzenia określonych zapasów pokarmu, który pozwala na jej przetrwanie bez strat w ilości osobników. Niektórzy pszczelarze jednak obawiają się zimowego wychowu i nie decydują się na dodatkowe ocieplenie rodziny od góry.

2. Udana zimowla - warunki 
Dodatkowe ocieplanie pszczelego gniazda ma stosunkowo niewielki wpływ na zimowanie pszczół. Dlatego zalecenia pszczelarskie na styczeń nie sugerują, by to robić. W pierwszym okresie zimowli dużo istotniejsze są: wiek, w jakim są owady (przede wszystkim matka), liczność rodziny, odpowiednia przewiewność ula, a przede wszystkim ilość zapasów, które udało się zgromadzić. Jest to pewien paradoks, ale obserwuje się, że silna rodzina zużyje mniejszą liczbę zapasów pożywienia, niż słabsza.

3. Zimowla a wentylacja ula
Jeżeli zdarzy się, że styczeń będzie obfitował w opady śniegu, które doprowadzą do zasypania wylotek w ulu, nie trzeba ich oczyszczać. Wystarczająca ilość powietrza przedostaje się przez jego warstwy. Dla pszczół dużo gorszy jest hałas związany z pracami oczyszczającymi. Z drugiej jednak strony, dopływ świeżego powietrza do wnętrza ula jest bardzo istotny, dlatego jeżeli tylko prognozy pogody wskazują wzmożone opady śniegu, należy sprawdzić, czy szyby, które jeszcze jesienią zostały uchylone, pozostały na swoich miejscach. Ich rolą jest zapobieganie zakorkowaniu otworu wylotkowego przez marznący śnieg.

Zlecenia pszczelarskie na styczeń wskazują, by wylotki zostały szeroko otwarte, bez zakładania zatyczek. Natomiast wentylacja w powałkach nadal ma zostać lekko uchylona. Jednak nie bezpośrednio nad gniazdem, a z boku.

4. Zimowla a niepokój wśród pszczół
W styczniu priorytetem jest zapewnienie jak największego spokoju pszczelej rodzinie, który daje większą szansę na powodzenie zimowli. Unikać należy wszystkich niekoniecznych hałasów w pobliżu ula. Bezwzględnie nie należy w jego okolice dopuszczać zwierząt, w tym drobiu.

Pszczelarz także powinien zachować dystans. Nowe obserwacje wykazały, że tak zwane osłuchiwanie pasieki w tym czasie nie przynosi żadnych korzystnych efektów. Może to wzbudzić tylko niepotrzebny niepokój wśród pszczelej rodziny, a możliwości pomocy im są bardzo niewielkie. W styczniu zalecenia pszczelarskie w tym zakresie sprowadzają się do sprawdzenia, czy ule są dobrze przytwierdzone do podłoża i nie grozi im przewrócenie się na skutek silnego wiatru. Dotyczy to również możliwości zerwania daszku. Oczywiście należy odpowiednio uzupełnić trutkę na myszy, którą wykłada się przed ulami i w pracowni pszczelarskiej.

5. Dzięcioł - zagrożenie dla pszczół 
Czasami zdarza się, że straty w porze zimowej wywołują dzięcioły. Te ptaki w poszukiwaniu pożywienia pod postacią pszczół, potrafią swoim silnym dziobem zniszczyć nawet drewniane ule. Oczywiście te wykonane ze styropianu są jeszcze łatwiejszym łupem. Taki atak oznacza najczęściej śmierć całej rodziny. Co bardziej deprymujące, dzięcioły są nad wyraz uparte i potrafią wielokrotnie atakować tę samą pasiekę. Najskuteczniejszym sposobem na poradzenie sobie z tymi szkodnikami, jest bardzo szczelne okrycie uli na przykład elastyczną siatką lub nawet nieużywaną już firanką. Oczywiście dół takiej osłony należy dobrze zabezpieczyć – kamieniami lub deskami i przysypać go warstwą śniegu. Uniemożliwi to ptakom dotarcie do pszczelej rodziny.

6. Zimowla a ule z siatkowanymi dennicami
Współcześnie zakupić można ule z siatkowymi dennicami. Niektórzy pszczelarze pozostawiają je otwarte przez cały okres zimy. Nie jest to dobre rozwiązanie. Powodują one aż za duży dopływ świeżego powietrza, a dodatkowo osypujące się pszczoły i inne odpadki wabią w okolice ula gryzonie i ptaki. Oprócz tego, otwarte dennice wprowadzają do wnętrza gniazda nowe źródło hałasu, które negatywnie odbija się na powodzeniu zimowli. 

7. Zimowy oblot pszczół i ucieczka pszczół z ula
Zdarza się, że styczeń jest na tyle łaskawy pod względem temperatury, iż rozpoczyna się oblot pszczół. Zjawisko to obserwuje się najczęściej na południu Polski, gdzie sprzyja mu wiatr halny. Jeżeli tak właśnie wyglądają warunki pogodowe, należy rozpocząć obserwacje pasieki. Jeżeli oblot nie nastąpi, nie musi to świadczyć o czymś niekorzystnym. A nawet przeciwnie, pszczela rodzina może być w na tyle komfortowej formie, że oblot oczyszczający nie jest jeszcze w styczniu potrzebny. W czasie, kiedy temperatura się podnosi, nie można absolutnie otwierać ula i do niego zaglądać. Dla dobrego przebiegu zimowli najbardziej korzystna jest sytuacja, gdy w styczniu panująca temperatura jest stała i do tego na niskim poziomie. W takiej sytuacji zużycie pokarmu wynosi zaledwie kilogram na cały miesiąc. Jeżeli pszczelarz w okresie jesiennym stosował kwas szczawiowy, zużywanie zimowych zapasów pokarmu może wzrosnąć nawet o dwa do czterech kilogramów. 

Również w sezonie zimowym możemy być świadkami zjawiska ucieczki z wnętrza ula pojedynczych osobników. Świadczy to o pozytywnych zachowaniach higienicznych w rodzinie. Pszczoła, która przeczuwa nadchodzącą śmierć, wydostaje się z gniazda, by nie infekować swoich towarzyszek, na przykład nosemą. Oczywiście ginie ona na śniegu.

8. Obowiązki pszczelarza w styczniu
Przy posiadaniu odpowiedniego pomieszczenia, jednym z zaleceń pszczelarskich na styczeń jest przeprowadzanie remontów w ulach. Mróz doskonale można wykorzystać do dezynfekcji ramek. Najpierw należy usunąć starą woszczynę, po czym ramki ułożyć w stosy krzyżowe, by dostęp do nich miało zarówno słońce, jak i mroźne powietrze. Wiosną wystarczy już tylko opalanie za pomocą palnika gazowego i od razu można założyć na ramkę nową węzę. Styczeń to również najwyższy czas na przetopienie starej woszczyny. W tym okresie można już wymienić wosk na węzę, by uniknąć jej chwilowych braków bliżej sezonu. 

9. Rozwój wiedzy pszczelarza i planowanie
Zima to dobry moment na dokształcanie się w zakresie wiedzy pszczelarskiej. W tym czasie odbywają się wszelkie zjazdy, seminaria czy konferencje dotyczące pszczół. Uczestnictwo w nich daje możliwość poszerzenia swojej wiedzy, a także jest przyjemnym spotkaniem towarzyskim. Oprócz tego warto sięgać po publikacje książkowe, zacząć czytać jedno z czasopism pszczelarskich, czy przewertować Internet w poszukiwaniu praktycznych informacji. Z pewnością przyniesie to pożytek.

Zima to także doskonały moment na poczynienie bardziej dalekosiężnych planów. Można zacząć myśleć o powiększeniu pasieki, wymianie matki czy wędrówkach. Jesienią składa się zamówienia na leki, odkłady czy matki, ale w styczniu jest jeszcze możliwość zmian. Dlatego warto je przemyśleć. 

Jeżeli w planach jest znaczna rozbudowa pasieki, czy na przykład budowa pracowni, zawsze warto zainteresować się dopłatami pochodzącymi z Unii Europejskiej. Te środki finansowe są dostępne pod pewnymi warunkami dla każdego rolnika, także dla pszczelarza. W celu ich pozyskania warto zwrócić się do specjalistów z Ośrodków Doradztwa Rolniczego, którzy pomogą w prawidłowym wypełnieniu wniosków. 

Styczeń to także moment, w którym następuje intensywna sprzedaż miodu i innych produktów pszczelich. Warto również tym się zainteresować.

Opracowano na podstawie:

PROKONTEL, Styczeń i luty w pasiece, http://www.prokontel.lm.pl/blog/?p=158, Data odczytu: 21.12.2016 r.

Jan Ślósarz, Zalecenia pszczelarskie - styczeń, http://wzp-krakow.pl/poradnik/id/75.html, Data odczytu: 21.12.2016 r.

10. Zalecenia pszczelarskie na styczeń - artykuły powiązane

Zimowla pszczół - wszystko na temat

Zimowy osyp pszczół - co robić?

Zimowla pszczół - zagrożenia

Co zagraża zimującym pszczołom?

Zimujące pszczoły a hałas

Co zrobić, gdy śnieg zasypie wyloty przy ulach?

Wpływ ciepłej zimy na rodziny pszczele

Pierwszy oblot pszczół po zimowli

Zalecenia pszczelarskie na listopad i grudzień

Zalecenia pszczelarskie na czerwiec

Zalecenia pszczelarskie na maj

Zalecenia pszczelarskie na kwiecień

Zalecenia pszczelarskie na luty

Zalecenia pszczelarskie na marzec



Liczba wyświetleń artykułu: 13634

Komentarze z forum pszczelarskiego

blondynekkrk 2016-01-18 17:17:30

Bardzo fajny artykuł. Na to właśnie liczyłem, że się będą pojawiać długie i ciekawe materiały i się doczekałem :D



  Współpracują z portalem:

Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Warszawie

Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Warszawie

Partner serwisu

Organizacja pszczelarska działająca na terenie województwa mazowieckiego, zrzeszająca okoliczne koła pszczelarzy. Związek dba o edukację pszczelarzy zapraszając do Dyskusyjnego Klubu Pszczelarza ciekawych wykładowców, a poprzez swoje działania umożliwia członkom kół zaopatrzenie w matki, leki i sprzęt pszczelarski.

Koło Pszczelarzy w Mińsku Mazowieckim

Koło Pszczelarzy w Mińsku Mazowieckim

Partner serwisu

Organizacja pszczelarska założona przed II wojną światową działająca głównie na terenie powiatu mińskiego, ale zrzeszająca również pszczelarzy z innych rejonów. Celem Koła jest prowadzenie wszechstronnej działalności na rzecz pszczelarstwa i ekologii. Duży nacisk kładziony jest na edukację pszczelarzy jak również poszerzanie świadomości dzieci i młodzieży o roli pszczół w ekosystemie.

I Mazowiecka Konferencja Pszczelarska w Mińsku Mazowieckim

Stowarzyszenie Natura i Człowiek

Stowarzyszenie Natura i Człowiek

Partner serwisu

Stowarzyszenie działające na rzecz ekologii i protekcji owadów zapylających, głównie dziko żyjących pszczół. Sprawdź: www.naturaiczlowiek.org

Walne zgromadzenie członków Stowarzyszenia Natura i Człowiek

Zostań bohaterem pszczół

Kontrowersje z życia pszczół - zaproszenie na wykład otwarty

Fundacja Nasza Ziemia

Fundacja Nasza Ziemia

Partner serwisu

Organizacja pozarządowa założona w 1994 roku. Realizuje cele mające status pożytku publicznego, specjalizując się w edukacji ekologicznej i obywatelskiej.

Wyniki konkursu grantowego - z Kujawskim pomagamy pszczołom

Wyniki konkursu grantowego Z Kujawskim pomagamy pszczołom II

Konkurs grantowy - Z Kujawskim pomagamy pszczołom