Kto nie może jeść miodu i dlaczego?

Kto nie może jeść miodu i dlaczego?

Miód jest bezdyskusyjnie produktem działającym prozdrowotnie. Słodki, smaczny, zdrowy i bezpieczny - wydaje się produktem idealnym dla każdego. Jest to jednak zbytni ogólnik. Jak z każdym produktem spożywczym, nie jest to produkt prozdrowotny uniwersalnie, i choć zdecydowana większość osób powinna wprowadzić miód do codziennej diety i spożywać go regularnie, są jednak wyjątki. Kto nie może jeść miodu i dlaczego?

Miód jako produkt wysokokaloryczny

Miód składa się w 80% z cukrów. Są to zazwyczaj, w różnych proporcjach, zależnie od pożytku, z jakiego zbierany był nektar, fruktoza i glukoza. Te proste węglowodany będące głównym składnikiem miodów powodują, że jest on produktem kalorycznym. Sto gramów miodu zawiera statystycznie pomiędzy 320 a 330 kilokalorii. Miód jest także ciężki, w związku z czym łyżeczka miodu, będąca zwyczajową porcją dodawaną do herbaty, zawiera paradoksalnie więcej kalorii niż łyżeczka cukru. Nie zmienia to faktu, że nawet jako produkt wysokokaloryczny, miód działa prozdrowotnie.

Pomimo prozdrowotnych właściwości powinien być wykluczony jednak z diety osób będących na restrykcyjnej diecie redukcyjnej, mającej na celu leczenie z otyłości.

Miód w diecie dzieci

Dzieci nie powinny jeść za dużo słodyczy. Dzieci mogą jeść miód. Miód nie jest standardowym słodyczem, zawiera łatwo przyswajalne cukry: fruktozę i glukozę, ale oprócz nich, dostarcza też organizmowi dużo składników odżywczych, takich jak: witaminy, biominerały, białka i enzymy. W związku z tym, że ma wysokie wartości odżywcze, wydaje się idealny. Dzieciom - często niechętnie jedzącym posiłki - warto podawać posiłki dosładzane miodem, kaszki czy desery owocowe, sałatki owocowe, by w ten sposób łatwo wprowadzić do ich diety najważniejsze i niezbędne produkty odżywcze. 

Także w przypadku najmłodszych, miód działa łagodząco na układ pokarmowy, podnosi odporność, łagodzi stany zapalne i pomaga w leczeniu sezonowych infekcji. 

Wydawało by się zatem, że miód jest idealnym produktem dla wszystkich dzieci, a dodatkowo niemal "magicznym", bo słodki, będzie chętnie przez dzieci zjadany. Jest jednak jedno poważne ograniczenie w przypadku podawania miodu dzieciom. Nie należy wprowadzać go do diety najmłodszych, do ukończenia 12 miesiąca życia. Ograniczenie to jest spowodowane faktem, że w produktach pszczelich mogą znajdować się przetrwalniki bakterii Clostridium botulinum, czyli popularnej i niezwykle niebezpiecznej dla organizmu laseczki botuliny, zdolnej do produkcji w ludzkim organizmie jadu kiełbasianego. 

Laseczki jadu kiełbasianego przenoszone są do miodu przez pszczoły. Po uaktywnieniu w organizmie przetrwalników, bakterie zaczynają się namnażać, co w efekcie prowadzi do wytwarzania toksyny powodującej niebezpieczne zatrucie. Ze względu na fakt, że miód, aby zachował wszystkie aktywne składniki odżywcze, spożywany jest niepasteryzowany (nie podgrzewany), nie ma sposobu, by obecne w miodzie laseczki Clostridium botulinum zdezaktywować. 

Niewielka ilość przetrwalników botulinowych w miodzie powoduje, że nie są one w żaden sposób zagrożeniem dla dorosłego, a nawet dziecięcego organizmu. Komórki układu odpornościowego bez najmniejszego problemu neutralizują obecne w miodzie bakterie. Inaczej sprawa ma się w przypadku najmłodszych, noworodków i niemowląt do 12 miesiąca życia. Wrażliwy i niedojrzały układ immunologiczny może nie rozpoznać patogenu i pozwolić na namnożenie się bakterii botulinowej. Jednocześnie młody organizm, niedojrzały układ nerwowy jest niezwykle wrażliwy na działanie tej neurotoksyny. Zahamowana lub zaburzona kurczliwość mięśni powoduje, że zatrucie jadem kiełbasianym bardzo często kończy się śmiercią. 

Z tego też względu lekarze i instytucje zajmujące się żywieniem najmłodszych jednoznacznie odradzają podawanie miodu w jakiejkolwiek postaci noworodkom i niemowlętom.

Alergia na miód

Miód jest złożony z niezwykle dużej ilości składników. Wskazuje się, że w standardowym produkcie pszczelim znajduje się około 180 różnych składników aktywnych i odżywczych. Są to cukry, witaminy, minerały, białka i enzymy pszczele. Pomimo zawartości białek pochodzenia roślinnego i pochodzenia zwierzęcego, pomimo obecności licznych składników aktywnych, alergia na miód jest stosunkowo rzadka. Niemniej jednak zdarza się w nielicznych przypadkach, czasami związana jest nie z samym miodem, a w obecności w nim pyłków i substancji roślinnych, na które dana osoba jest uczulona. Najczęściej występuje alergia na miód wielokwiatowy w którym stwierdzono obecność popularnych alergenów roślinnych, takich jak bylica czy brzoza.

Co ciekawe alergii na miód często nie mają także osoby, które uczuleniowo i gwałtownie reagują na użądlenie osy czy pszczoły.

Niemniej, niezależnie od częstotliwości, alergia na miód się zdarza i miewa postać ciężkiej reakcji anafilaktycznej. Najczęściej jednak objawami takiej alergii są:

• wysypka skórna, pokrzywka, objawy atopowego zapalenia skóry po spożyciu miodu,
• objawy alergii kontaktowej - wysypka, pokrzywka i objawy atopowego zapalenia skóry - w momencie kontaktu miodu ze skórą,
• bóle brzucha, biegunka lub wzdęcia

Występujące objawy alergii na miód nie powinny być bagatelizowane, a w przypadku ich zaobserwowania pszczeli produkt powinien być natychmiast wyeliminowany z diety. Dopiero po stwierdzeniu czy reakcja uczuleniowa ma swoje podłoże w obecności konkretnych pyłków roślinnych w miodzie, czy jej przyczyną są enzymy i białka pszczele, można podjąć decyzję o stopniowym wprowadzeniu miodu innego rodzaju – np. akacjowego zamiast wielokwiatowego – lub o całkowitym zaprzestaniu spożywania miodu.

Kto nie może jeść miodu i dlaczego?

Odpowiedź na pytanie zawarte w tytule artykułu nie jest prosta i jednoznaczna. Jasne jest, że miodu nie powinny jeść osoby uczulone na miód, a szczególną ostrożność powinni zachowywać alergicy, wykazujący wrażliwość na pyłki roślin, z których pszczoły mogły zbierać nektar. 

Miód jest zakazany w przypadku żywienia noworodków i niemowląt, ze względu na możliwość dostania się do organizmu przetrwalników botuliny.

Miodu nie powinny jeść także osoby będące na bezcukrowej diecie redukcyjnej.

Pozostałe osoby z przyjemnością mogą jeść miód, ciesząc się jego smakiem i działaniem prozdrowotnym.

Bibliografia

• imid.med.pl, Poradnik żywienia dzieci, https://imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/Poradnik%20żywienia%20dzieci_1-3_IMiD_FINAL.pdf, Data odczytu: 2022.11.29
• imid.med.pl, Żywienie niemowląt i małych dzieci, https://imid.med.pl/images/do-pobrania/Zywienie_niemowlat_www.pdf, Data odczytu: 2022.11.29