Dlaczego warto zamienić cukier na miód?

Miód jest jednym z najzdrowszych i najbardziej wartościowych produktów odzwierzęcych, jakie istnieją. Obecny jest w diecie i lecznictwie od wieków. Najstarsze dowody na używanie miodu przez ludzi sięgają bowiem wykopalisk sprzed 12 000 lat. Jest też dobrem łatwo dostępnym i przystępnym. Przede wszystkim jest jednak smaczny i słodki, dzięki czemu może być zamiennikiem białego, trzcinowego czy brązowego cukru czy innych, wpływających niekorzystnie na zdrowie substancji słodzących. Zapytajmy zatem: dlaczego warto zamienić cukier na miód

Miód i jego właściwości prozdrowotne

Produkty pasieczne od zawsze uważane i postrzegane są jako szczególnie korzystne dla ludzkiego organizmu. Powstał nawet cały dział terapeutyczny – apiterapia – specjalizujący się w wykorzystaniu wszelakich dostępnych produktów pszczelich w celach leczniczych. Apiterapeuci sięgają więc po jad pszczeli, wosk czy mleczko i pomagają osobom chorym powrócić do zdrowia lub rozpisują terapie podtrzymujące stan remisji choroby.

Miód jest najlepiej przebadanym elementem apiterapii, jest też jednym z najstarszych składników ludzkiej diety, stosowanym tradycyjnie, w celach terapeutycznych, a obecnie będącym przedmiotem badań laboratoryjnych, jako potencjalny środek do walki z wieloma chorobami wirusowymi czy bakteryjnymi, doceniane jest działanie przeciwnowotworowe i antyoksydacyjne.
Jest tyle miodów ile roślin kwitnących, a każdy z nich wykazuje swoje własne, specyficzne działanie prozdrowotne. Są jednak uniwersalne, wspólne cechy i właściwości wszystkich miodów, dzięki którym niezależnie, czy sięgniemy po ciemny miód gryczany, czy lekki i lejący akacjowy, czy skrystalizowany wiosenny wielokwiatowy, dostarczamy swojemu organizmowi wartościowych substancji.

Prozdrowotne właściwości miodu zawierają się w kilku obszarach, które warto zaznaczyć. Bogaty, bioaktywny skład miodu powinien doprowadzić nas do pytania: Dlaczego warto zamienić cukier na miód?

Miód i jego właściwości odżywcze

Miód bezsprzecznie ma wiele właściwości prozdrowotnych. Dostarcza organizmowi cukry proste, głównie fruktozę i sacharozę. Pierwsza z tych substancji jest w ograniczonych ilościach dozwolona także w diecie osób chorujących na cukrzycę typu drugiego, ponieważ ma niski indeks glikemiczny. Oprócz przeważających w miodzie cukrów, znajduje się w nim jednak ogrom substancji bioaktywnych wpływających bardzo prozdrowotnie na organizm. Podzielić je można na te, których źródłem są rośliny - antyoksydanty, olejki eteryczne, białka roślinne, witaminy i mikroelementy. Drugą kategorią zawartych w miodzie dobroczynnych składników są te pochodzenia pszczelego, jak enzymy, białka odpornościowe, substancje przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne.

Taka mnogość i podwójne źródła składników odżywczych powodują, że miód jest substancją niezwykle zdrową, a jego spożywanie jest niezwykle korzystne dla organizmu, zarówno w stanie chorobowym, poinfekcyjne rekonwalescencji czy też profilaktycznie.

W jakich sytuacjach warto sięgnąć po miód?

Miód zalecany jest w codziennej diecie, jako zastępstwo cukru, nawet w przypadku małych dzieci. Można go podawać, gdy dziecko skończyło pierwszy rok życia. Jego słodki smak sprawi, że każdy, niezależnie od wieku, będzie spożywał go z nieukrywaną przyjemnością. Są jednak sytuacje czy stany, w których produkty pszczele nie tylko są polecane, ale nawet zalecane i to w regularnym spożyciu:

Po miód warto sięgnąć w sytuacjach stanów infekcyjnych, chorobach o podłożu bakteryjnym czy wirusowym, grzybicach. Jest wskazany nawet w leczeniu zakażeń opornie odpowiadającymi na antybiotykoterapię.
Miód jest także polecany w terapii osób chorujących na autoimmunologiczne oraz bakteryjne zapalenie układu pokarmowego, wpływa bowiem łagodząco na objawy wymienionych chorób oraz powoduje odbudowę uszkodzonej błony śluzowej jelit.
Wskazuje się także na wyciszające działanie miodu na ludzki organizm, zatem bywa polecany w terapii bezsenności. Wpływa odbudowująco, wzmacniająco i regeneracyjnie. Miód zatem to samo dobro, które warto wprowadzić do codziennej diety.

Biała śmierć? Dlaczego tak nazwany jest cukier?

W odróżnieniu od miodu, który oprócz cukrów zawiera ogrom substancji bioaktywnych i wpływających korzystnie na ludzki organizm, cukier jaki kupujemy w sklepie zawiera tylko i wyłącznie sacharozę.

Cukier jest obecny w naszej diecie od zawsze. Kiedyś postrzegany był jedynie jako proste i łatwo dostępne, przyswajalne źródło energii. Polecany dla dzieci, osób osłabionych czy starszych. Nawet w czasach PRL-u powszechne było stwierdzenie, że "cukier krzepi" i popularyzowane były hasła "matko, podaj dziecku cukier". W ostatnich latach podejście do cukru się zmienia. Jest on bowiem składnikiem wysokokalorycznym i łatwo dostępnym, a przemysł żywieniowy dodaje sacharozę do bardzo wielu produktów, ze względu na fakt, że jest on tani i znacząco podnosi atrakcyjność produktów.

Słodkie płatki śniadaniowe, jogurty czy bułki to zdradliwe pożywienie, nie będące słodyczami, a zawierające cukier. Wiele produktów spożywczych postrzeganych jako zdrowe, zawiera dodatek cukru, w związku z czym dostarcza naszemu organizmowi tak zwanych "pustych kalorii". Oprócz nich nie dostarcza bowiem żadnych składników odżywczych, takich jak minerały czy witaminy.

Sam cukier nie jest dla ludzkiego organizmu niekorzystny, jednak ze względu na ilość, w jakiej go spożywamy, jest jedną z przyczyn chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, cukrzyca, choroby serca czy nowotwory. Jego negatywny wpływ na zdrowie jest tak dobrze udowodniony i tak znaczący, że bywa nazywany "białą śmiercią".

Lekarze zalecają zatem ograniczenie spożywanie sacharozy, by uniknąć problemów zdrowotnych.

Czym zastąpić cukier?

W związku ze złymi opiniami o cukrze, na rynku powstało wiele zamienników, które w większym lub mniejszym stopniu wpływają na organizm neutralnie – jak glikozydy stewiowe, niekorzystnie – jak aspartam czy inne chemiczne słodziki, korzystnie – jak właśnie miód.

Naturalnym wyborem wydaje się więc sięgnięcie po miód zamiast cukru. Jest to wybór nie tylko korzystny dla naszego podniebienia, miód ma bowiem o wiele bogatszy i zróżnicowany smak, niż sacharoza. Zamiana taka jest przede wszystkim wyjątkowo prozdrowotna. Spożywając kanapki, desery czy napoje słodzone miodem dostarczamy sobie oprócz fruktozy czy sacharozy, przede wszystkim substancji odżywczych i bioaktywnych, enzymy, białka i antyoksydanty.

Kiedy zrezygnować z miodu?

Miód jest bezdyskusyjnie dobry dla naszego zdrowia. Jednak nie zawsze i nie każdy powinien go stosować. Uważać muszą osoby chorujące na otyłość, ze względu na wysoką kaloryczność, miód nie jest bowiem dla tych osób elementem diety, który mogą stosować bez ograniczeń. Podobnie jest z osobami cierpiącymi na cukrzycę. Przy tym schorzeniu zwracać należy uwagę na skład cukrów w miodzie i wprowadzać do diety te, które mają przewagę fruktozy nad sacharozą. Fruktoza, ze względu na niski indeks glikemiczny, nie powoduje gwałtownego, niekontrolowanego wzrostu poziomu cukru we krwi. Takim miodem jest przykładowo pozyskiwany z robinii akacjowej, popularnie nazywany miodem akacjowym.

Jednak nie tylko ograniczenia zdrowotne wpływają na konieczność rozważenia korzystnego wpływu miodu na organizm człowieka. Są przypadki, w których warto jednoznacznie miód zastąpić cukrem. Są to sytuacje, w których dochodzi do podgrzania dosładzanej potrawy powyżej 40 stopni. Powyżej tej temperatury w miodzie wytwarza się szkodliwy dla człowieka hydroksymetylofurfural, czyli cykliczny aldehyd, który powoduje znaczące obniżenie właściwości prozdrowotnych miodu. Miód nie nadaje się zatem do przygotowywania marynat do pieczonych mięs czy ciast.

Co wybrać: cukier czy miód?

Powodów, dla których odpowiedź na pytanie: dlaczego warto zamienić cukier na miód jest bardzo wiele. W większości przypadków taka zamiana będzie korzystna dla osoby zamieniającej cukier na miód. Warto zatem sięgnąć po słoik dobrego miodu i z przyjemnością wypić kubek ciepłej, słodkiej, miodowej herbaty.

Bibliografia

Bąkowska M., Janda K., Właściwości prozdrowotne wybranych miodów [w:] Pomeranian Journal of Life Sciences, 2018, nr 64 (3), s. 147-151.
Dmowski P., Wilczyńska A., Wpływ dodatku miodu na antyoksydacyjne właściwości naparów herbaty czarnej w: Problemy Higieny i Epidemiologii, 2015, s. 688-692.
Grabek-Lejko D., Dżugan M., Możliwości wykorzystania miodu w terapii COVID-19 – potencjalne mechanizmy działania i przegląd badań klinicznych, [w:] Żywność. Nauka, technologia, jakość, nr 28/2021, s. 68-87.
Koszanowska A. i inn., Cukier – czy warto zastąpić go substancjami słodzącymi?, http://www.nowamedycyna.pl/wp-content/uploads/2014/10/nm_2014_036-041.pdf, dostęp: 20.09.2022.