Rasy pszczół miodnych w Polsce

Rasy pszczół miodnych w Polsce

Polscy pszczelarze, dążąc do intensyfikacji produkcji, wykorzystują różne rasy i odmiany pszczół. Jednak zalecane jako najlepsze do hodowli w naszych warunkach są trzy rasy: środkowoeuropejska, kaukaska i kraińska.

Pszczoła środkowoeuropejska – inaczej nazywana też pszczołą miodną właściwą. Jest dość duża, krępa, ma szeroki odwłok, a siedząc na kwiecie sprawia wrażenie przysadzistej. W porównaniu do innych ras ma krótszy języczek, skrzydła i obnóża. Zwykle jest ciemnobrązowa, po brzusznej stronie nieco jaśniejsza. Rodziny tej rasy osiągają średnią siłę, która narasta powoli i osiąga apogeum w połowie lata.

Do zimowli rodziny przystępują w pełnej sile. Matki czerwią się dość dobrze, w szczytowym okresie rozrodu składając do 2000 jajeczek. Pszczoła środkowoeuropejska charakteryzuje się średnią skłonnością do rojenia, a gdy już rojenie się pojawi, dość trudno przywrócić rodzinie nastrój roboczy. Pszczoły są ruchliwe i płochliwe, a przy pracach wokół ula dość skłonne do ataku. Słabo bronią się przed rabunkiem, natomiast nie mają skłonności do rabowania innych rodzin. Pszczoły środkowoeuropejskie lubią silne i długotrwałe pożytki, szczególnie z rośli jednego gatunku. Natomiast niezbyt aktywnie poszukują nowych pożytków, gdy te dotychczas oblatywane zaczynają się wyczerpywać.

Pszczoły środkowoeuropejskie doskonale zimują, wielu pszczelarzy uważa, że najlepiej ze wszystkich znanych ras. Są też dość odporne na choroby pszczół. Pszczoły tej rasy w formie czystej są dość rzadko spotykane, zwykle są mieszańcami z innymi rasami. Tak więc także ich cechy nie zawsze występują w takim nasileniu, w jaki ma to miejsce dla pszczół rasowo czystych.

Pszczoła kraińska – pszczoła klimatu kontynentalnego, która ukształtowała się w dość surowych warunkach przyrodniczych. Jest średniej wielkości, dość szczupła w porównaniu do środkowoeuropejskiej poprzedniczki. Ma też dłuższe zawieszenie obnóży. Ma szare i bardzo gęste owłosienie. Starsze osobniczki, gdy włoski częściowo się wytrą, są bardziej brązowe. Rodziny rozwijają się bardzo intensywnie już wczesną wiosną. Szybko dochodzą do pełnej siły, która z biegiem okresu pożytkowego spada. Pszczoły pod koniec lata stają się też mniej aktywne. Z tego powodu ta rasa pszczół uznawana jest za idealną na wczesne pożytki.

Matki pszczoły kraińskiej czerwią się dość dobrze i szybko. Jednak czerwienie automatycznie obniża się w sytuacji, gdy pożytek staje się słabszy. Pszczoła kraińska ma wyższą skłonność do rojenia niż pszczoła środkowoeuropejska. Ale, co ciekawe, szybko popada w nastrój rojowy i równie szybko wyzbywa się go. Rasa jest dość podatna na wszelkie działania kierujące rozwojem, pszczelarz może więc w pewnym stopniu ograniczyć częstotliwość rojenia.

Pszczoły kraińskie są dość łagodne i nieagresywne. Ze spokojem znoszą przeglądy plastrów i inne prace ulowe, rzadko żądlą. Warto je wybrać szczególnie wtedy, gdy pasieka znajduje się w sąsiedztwie osiedli ludzkich. Są bardzo aktywne i pracowite, a w sytuacji braku pożytku szybko zaczynają wyszukiwać nowe tereny pożytkowe i zbierać nektar i pyłek na nowych dla siebie terenach. W tym zakresie są bardzo elastyczne i niekłopotliwe.

Pszczoła kaukaska – wywodzi się z dalekiego Kaukazu, jednak bardzo dobrze czuje się w naszych polskich warunkach. W porównaniu do dwóch opisanych ras, ta pszczoła jest zdecydowanie najmniejsza. Jej ciało jest szare lub ciemnoszare, natomiast owłosienie bardzo jasne. Wydajność matek w czerwieniu nie jest zbyt wysoka – w szczytowym okresie rozrodu królowa składa około 1100-1500 jaj dziennie. W porównaniu do poprzedniczek nie jest to więc dużo.

Duża zaletą pszczoły kaukaskiej jest natomiast bardzo mała skłonność do rojenia. Nastrój rojowy nie wpływa na aktywność rodziny, która nadal intensywnie zbiera nektar i produkuje miód. Pszczoły kaukaskie są bardzo łagodne i dobrze trzymają się plastrów. Niestety, maja skłonność do nadużywania kitu pszczelego i niezbyt dbają o porządek. Pszczoła kaukaska spośród wszystkich trzech ras w Polsce jest zdecydowanie największą bałaganiarą.

Wadą pszczół rasy kaukaskiej jest wysoka skłonność do rabunku. Natomiast własnego gniazda bronią doskonale i nie dopuszczają, by ich rodzina została obrabowana. Pszczoły dość aktywnie poszukują nowych pożytków, gdy stare się wyczerpią. Nie przywiązują się do jednego gatunku roślin, łatwo przystosowują się do zbierania nektaru i pyłku na nowych gatunkach.

Klimat w Polsce niezbyt sprzyja zimowaniu pszczół rasy kaukaskiej. Jednak odpowiednia dbałość i zaangażowanie ze strony pszczelarza sprawią, że pszczoły przezimują w doskonałej formie. Trzeba jednak liczyć się z tym, że ryzyko strat w rodzinie jest u pszczoły kaukaskiej dużo wyższe niż w przypadku rasy kraińskiej i środkowoeuropejskiej. Jeśli chodzi o choroby, pszczoły są w średnim stopni odporne na zarażenie najpopularniejszymi chorobami.

Opracowano na podstawie:
Michał Gromisz, Rasy pszczół w Polsce, „Pszczelarstwo” 1981, nr 4, s. 2-4

Zobacz również:

Konflikt rasowy pszczół

Zagadkowe pochodzenie pszczół

Wyposażenie pasieczyska oraz wybór rasy i linii pszczół