Czym jest cicha wymiana matki pszczelej?

Na zdjęciu: matka pszczela pośród pszczół. Źródło zdjęcia: ars.usda.gov/services/docs.htm?docid=2744&page=14
Nowa matka pszczela pojawia się nie tylko wtedy, gdy stara umrze lub zaginie. Często zdarza się tak, że pszczoły podejmują decyzję o wymianie matki starej, chorej lub mało wydolnej – proces ten nazywany jest cichą wymianą.
Stara lub niewydolna matka pszczela składa coraz mniej jaj, a jednocześnie wytwarza coraz słabsze feromony, czyli substancje, które utrzymują rój w pełnej gotowości do pracy zarówno w ulu, jak i na zewnątrz. Kilka lub kilkanaście pszczół robotnic, które są wrażliwsze od innych, natychmiast wyczuwają ten brak i podejmują decyzję o stworzeniu warunków do rozwoju nowej, młodej matki pszczelej. W tym celu budują tzw. mateczniki cichej wymiany – znajdują się one zwykle na obrzeżach plastra lub całkowicie poza gniazdem.
Formą i budową takie mateczniki nie różnią się od tradycyjnych mateczników rojowych. Najczęściej decyzje o budowie mateczników cichej wymiany pszczoły podejmują, gdy matka pszczela ma już dwa lub trzy lata. Pszczoły otaczające królową doprowadzają ją do tych mateczników i skłaniają do złożenia jaj. Mateczniki cichej wymiany są następnie mocno pilnowane, gdyż nawet słaba matka chwilami odzyskuje siły i przestępuje do walki z rozwijającą się następczynią.
Gdy nowa matka w pełni się rozwinie, wygryza się z matecznika. Rozwija się następnie, nadal pod ochroną, aż uzyska pełną zdolność do kopulacji i wtedy wylatuje z ula, aby odbyć lot godowy. Po cichej wymianie w ulu znajdują się dwie matki, jednak to ta młodsza stopniowo zyskuje przewagę nad coraz starszą i bardziej słabą królową. Cicha wymiana odbywa się najczęściej między lipcem a wrześniem.
Opracowano na podstawie:
Werner Gekeler, Pszczoły. Poradnik hodowcy, Wydawnictwo RM, Warszawa 2014, s. 24-25
Zobacz również:
Liczba wyświetleń artykułu: 13953
Komentarze z forum pszczelarskiego
bzz 2014-04-01 21:45:57
warto było by jeszcze temat odrobinkę rozwinąć o rasy pszczół skłonnych do cichej wymiany. U siebie w pasiece mam kilka rodzin po "reproduktorce" od państwa Wilde (Krainka Kortówka)które to cechy są bardziej uwidocznione, w ub. roku przy trwającym pożytku Robinii, przed jednym z uli (i przy niesamowitym farcie) zauważyłem matkę z opalitką. Okazało się iż była to Kortówka. Pszczoły w ulu nie wykazywały żadnej reakcji na rojenie się, lecz nastąpiła wymiana na młodszą królową.. Mówiąc skrótowo, pszczoły z tendencją do cichej wymiany są znacznie bardziej pracowite, dodatkowo, nie zachodzi przerwa w czerwieniu .. etc. Pozdrawiam, bzz
emil 2014-04-02 10:31:09

Wykaz linii hodowlanych pszczół dla których otwarto księgi - matki pszczele 2018
Wykaz linii aktualny na stan 04.06.2018 r. Marcin Balana

Jak zapamiętać rok urodzenia matki pszczelej?
Oznaczanie kolorami matek pszczelich Portal Pszczelarski

Główny przegląd wiosenny rodzin pszczelich
Zasady, cele, termin i przebieg głównego przeglądu wiosennego rodzin pszczelich Bogdan Piekarz

Wykaz pasiek produkujących matki pszczele, pakiety i odkłady pszczele w 2017 roku
Wykaz pasiek aktualny na 2017.11.14 Marcin Balana

Royalaktyna a rozwój matki pszczelej
Wpływ aminokwasu (royalaktyny) na matkę pszczelą Martyna Walerowicz

Ciekawostki pszczele
20 niesamowitych faktów o pszczołach Marcin Balana

Wykaz linii hodowlanych pszczół dla których otwarto księgi - matki pszczele 2016
Zakup matek pszczelich na refundację w 2016 r. Marcin Balana
