Materiały do budowy uli

Popularne materiały do budowy uli

Wybór materiału do budowy uli jest obecnie bardzo ważną kwestią do rozważenia przy zakładaniu czy rozwijaniu pasieki. Kiedyś naturalnym i jedynym materiałem do budowy uli było drewno. Obecnie pszczelarze maja do wyboru, oprócz klasycznego drewna, także sklejkę, plastik, styropian i poliuretan. Każdy z tych materiałów, zarówno ten klasyczny jak i nowoczesny, mają swoje wady i zalety.

Pszczelarstwo stało się popularnym hobby w ostatnich latach i nie bez powodu. Jest to nie tylko relaksująca i satysfakcjonująca rozrywka, ale także pomaga naszemu środowisku, zachęcając do zapylania i wspierając populację pszczół. Budowa ula jest istotną częścią pszczelarstwa i jednym z podstawowych wyborów dotyczących wyposażenia potrzebnego do założenia własnej pasieki

Drewno

Budując ul, należy wziąć pod uwagę kilka materiałów. Najczęstszym wyborem dla uli jest drewno, ponieważ jest solidne, trwałe i łatwe w obróbce. Preferowane są drewno cedrowe lub cyprysowe, ponieważ są odporne na rozkład i owady. Ul można zbudować w dowolnej wielkości, ale dla kolonii liczącej 6000 pszczół odpowiednie byłoby pudełko o wymiarach 14” x 18” x 10”. Ul składa się zwykle z kilku pudełek (lub nadstawek) ułożonych jeden na drugim.

Następną kwestią jest projekt ula. Najpopularniejszym projektem jest ul Langstrotha, w którym znajdują się prostokątne pudełka, które można łatwo układać jeden na drugim. Ten projekt jest popularny, ponieważ jest łatwy w zarządzaniu i pozwala na łatwą rozbudowę ula. W Polsce najczęściej stawiane są jednak pasieki oparte na ulach warszawskich czy ulach wielkopolskich. Na wschodzie dużą popularność zdobyły ule Ostrowskiej. Ostatecznie decyzja będzie zależeć od celów i preferencji pszczelarskich. 

Pierwszym krokiem w budowie ula drewnianego jest pocięcie drewna na odpowiednie rozmiary. Górna pokrywa może być nieco większa. Ważne jest, aby upewnić się, że wszystkie elementy pasują do siebie i są odpowiednio wyrównane.

Następnym krokiem jest złożenie nadstawek. Każdy super będzie składał się z czterech ścian, dolnej planszy i pokrywy. Ściany należy zbić gwoździami ocynkowanymi, a narożniki wzmocnić metalowymi wspornikami. Dolną deskę należy przykręcić, a górną pokrywę można przybić gwoździami. Nadstawki powinny być ułożone jedna na drugiej, z elementem wykluczającym matkę między nimi, aby uniemożliwić królowej składanie jaj w nadstawkach z miodem.

Zalety i wady uli drewnianych

Drewno jest najbardziej naturalnym i najlepiej zbadanym materiałem do wykonywania uli. Wykorzystywane od początku istnienia pasiecznictwa, znajduje zastosowanie na co dzień. Ze względu na swoją naturalność, jest bezpieczne i przewiewne. Ule drewniane zapewniają odpowiednie ciepło rojowi, a jednocześnie zapewniają przewiewność, chroniąc rodziny pszczele przed zagrzybieniem oraz rozwojem chorób bakteryjnych. Zaletą uli drewnianych jest także ich ekologiczność oraz trwałość - zdarzają się ule mające ponad sto lat, i nadal spełniają swoja funkcję.

Jednak jedną z największych wad uli drewnianych jest ich ciężar i trudność obsługi. Waga uli zbudowanych z tego materiału jest problemem głównie w przypadku pasieki wędrownej, gdzie konieczny jest przewóz pni wraz z rodzinami.

Sklejka

Podobna procedura budowy ula jest w przypadku sklejki. Jest to materiał lekki, łatwo dostępny i tani, ale mało ekologiczny. Sklejka jest lżejsza od drewna, ale też zapewnia owadom mniejszą izolację cieplną. Podobnie jak z drewna, także ze sklejki pszczelarz może wykonać ul samodzielnie. Problemami są kwestia dezynfekcji oraz ekologii - sklejka bowiem nie jest materiałem neutralnym dla środowiska, ze względu na użycie kleju.

Poliuretan lub plastik

Nowoczesne, plastikowe, styropianowe lub poliuretanowe ule kuszą kolorem i prostotą. Są lekkie, wytrzymałe, kolorowe i przez wielu pasieczników uważane za ważny krok do nowoczesnego pszczelarstwa. Plastik nie jest materiałem umożliwiającym samodzielne wykonanie ula, jednak wybór gotowych modeli, zgodnych z ideą ula wielkopolskiego, warszawskiego lub Dadanta i posiadających wymiary standardowe, zgodne z wielkością ramek, są powszechnie dostępne na rynku.

Ule plastikowe to ule wykonane w całości lub częściowo z tworzywa sztucznego. Stają się coraz bardziej popularne w pszczelarstwie ze względu na łatwość konserwacji oraz odporność na niektóre szkodniki i choroby. Nowoczesne ule są wyjątkowo korzystne dla pasieczników prowadzących gospodarkę wędrowną, osób posiadających pasieki towarowe. Duże, liczne pasieki złożone z plastikowych uli są dużo łatwiejsze do transportu, dzięki czemu odbywa on się o wiele szybciej i sprawniej niż w przypadku uli drewnianych czy ze sklejki.

Zalety i wady uli plastikowych i styropianowych

Plastikowe ule mogą być wykonane z różnych rodzajów tworzyw sztucznych, takich jak polietylen o dużej gęstości (HDPE) lub polistyren (PS). Zazwyczaj są one zaprojektowane z otworami wentylacyjnymi i ramkami, które utrzymują plastry miodu. Ramy można łatwo zdjąć w celu kontroli i konserwacji, a tworzywo sztuczne sprawia, że czyszczenie ula jest znacznie łatwiejsze niż w przypadku tradycyjnych uli drewnianych. 

Jednak plastikowe ule mają również pewne wady. Są mniej trwałe niż ule drewniane i mogą zostać uszkodzone przez ekstremalne warunki pogodowe, takie jak wysokie temperatury. Dodatkowo niektórzy pszczelarze uważają, że plastikowe ule mogą wpływać na smak i jakość miodu wytwarzanego przez pszczoły.

Niestety wskazać można też wiele wad i trudności zastosowania nowoczesnych materiałów do budowy uli. Ule styropianowe mogą być droższe niż ule drewniane. Tutaj jednak sprawa jest skomplikowana, bowiem rynkowa cena nowych uli z plastiku lub styropianu jest wyższa niż drewnianych, a samodzielne ich wykonanie bywa niemożliwe, to jednak są one dużo bezpieczniejsze w przypadku kupna uli na rynku wtórnym. Dezynfekcja takiego ula jest prostsza i można użyć środków chemicznych dostosowanych do styropianu lub plastiku, bez obaw, że wsiąknie on w ściany konstrukcji. W przypadku uli drewnianych użycie każdego środka chemicznego należy rozważyć, ponieważ może on wniknąć w ściany. Dezynfekcja jest o wiele łatwiejsza i skuteczniejsza w przypadku nowoczesnych materiałów, dzięki czemu zakup używanych uli jest korzystniejszy i bezpieczniejszy w przypadku zdecydowania się na plastik.

Chociaż ule styropianowe są trwalsze niż ule drewniane, nadal można je łatwo uszkodzić w wyniku nieostrożnego obchodzenia się lub wystawienia na działanie wysokiej temperatury.
Styropian nie ulega także biodegradacji i może rozkładać się przez setki lat, co może stanowić problem dla pszczelarzy dbających o środowisko. Podobna kwestia dbałości o ekologię pojawia się w przypadku uli wykonanych z plastiku. Są to nowoczesne materiały do budowy uli, ale nie obojętne dla środowiska zarówno na etapie produkcji jak i recyklingu. Oczywiście ule styropianowe i plastikowe nie mogą być używane w przypadku pasiek starających się lub posiadających certyfikat pasieki ekologicznej.

Podsumowanie

Wybór materiału do budowy uli zależy od sposobu prowadzenia pasieki oraz typu gospodarki. Kwestie, jakie należy wziąć pod uwagę to podejście do tradycji, nastawienie do nowoczesnych materiałów do budowy uli, koszty jakie pasiecznik jest w stanie ponieść by postawić ule. To z decyzji i przekonań płyną wnioski dotyczące wyboru materiałów. Każdy z nich ma swoje zalety i wady, ale trudno wskazać jednoznacznie najlepszy materiał do budowy uli.

Bibliografia

• Bancewicz J. Dobre praktyki pszczelarskie, Olsztyn 2019
• Ślósorz J, Miesięczne zalecenia pasieczne, https://modr.pl/sites/default/files/brochures/miesieczne_zalecenia_pasieczne.pdf, Data dostępu: 2023.01.16
• Wilde J, Gogolweska E., Polubić pszczoły. Poradnik początkującego pszczelarza, Warszawa 2006