Morfologia murarki ogrodowej (Osmia rufa L.)

Morfologia murarki ogrodowej (Osmia rufa L.)

Samce

Samce po wygryzieniu się z kokonów rozpoczynają oblatywanie terenu. Przez pierwsze kilka dni skupiają się głównie na pobieraniu pokarmu, a następnie zalatują do potencjalnych miejsc gniazdowania. Tam z uporem czekają na mające wkrótce wygryźć się samice. Podejrzewa się, że do tego miejsca samce zwabiane są przez feromony. Przy małej ilości samiczych kokonów w jednym miejscu samce nie zalatują, ponieważ jest zbyt małe natężenie feromonów. Stwierdzono, że do skupiska 300 kokonów ściąga około 30 samców. Jeżeli samce nie natrafią na takie miejsca gniazdowania, to wtedy oblatują swój teren w poszukiwaniu wygryzionych już samic. Loty zaczynają ok. godz. 8:00 i do godz. 10:00 zajmują się odżywianiem. Dopiero później wykazują pęd w poszukiwaniu samic. W warunkach laboratoryjnych samce żyją średnio 15 dni (maksymalnie 27). Podejrzewa się, że w warunkach naturalnych długość życia trutni jest dłuższa, ze względu na dostęp do naturalnego pokarmu oraz obecność mniejszych czynników stresogennych, które występują w warunkach laboratoryjnych.

Samice

Samice stanowią około połowę populacji gatunku. Dla samców atrakcyjne są tylko nieunasienione samice. Dlatego samice kopulują tylko raz, mówimy zatem, że są monoandryczne. Samce pozostawiają w drogach rodnych samicy czop kopulacyjny. Dodatkowo znakują ją swoimi feromonami. 2-3 dni po kopulacji przystępują do zasiedlania gniazd. Całą swą energię pożytkują na przygotowanie komórek lęgowych i złożenie jaj. Podczas wędrówek po prowiant dla przyszłego pokolenia przyczyniają się do zapylania wielu roślin. Jak już wspomniano, samice najchętniej korzystają z różnego rodzaju kanalików i rurek. Najpopularniejszym materiałem do hodowli murarki ogrodowej są fragmenty łodygi trzcinowej. Samica murarki zanim rozpocznie ją zasiedlać najpierw musi oczyścić kanał z miękkich części. Potem nosi różne materiały: piasek, glinę, żużel, ziemię i inne, a z połączenia tego i śliny robi „zaprawę murarską”, z której buduje pierwszą ścianę.

Z własnych obserwacji autora wynika, że kilka samic lata po glinę w to samo miejsce. Początkowo wydawało się, że to nowa kolonia, jednak okazało się, że przylatujące murarki wybierając glinę drążą korytarze. Na moim ogrodzie pszczoły biorą materiał do zalepiania otworów w rurkach przy pompach abisynkach gdzie działkowicze pompują wodę, woda rozlana tworzy doskonały budulec do zalepiania rurek.

Kolejny etap to noszenie zapasów dla rozwijającej się tu w przyszłości larwy. Samica lata zatem po pyłek, który przynosi na szczoteczce brzusznej. Po powrocie najpierw szuka swojej rurki, jak już ją znajdzie wchodzi do niej przodem i sprawdza. Potem wychodzi, obraca się i wciska się tyłem, aby tylnymi odnóżami sczesać pyłek do komory lęgowej. Pyłek w tym czasie zlepia nektarem oraz śliną, tworząc w ten sposób kule pyłkową (wałek wypełniający rurkę trzcinową lub inną). Na jej powierzchni składa jajo i zamurowuje komorę lęgową. Jedna samica zagospodarowuje średnio 3-8 rurek trzcinowych, z czego w jednej znajduje się średnio 8 komór lęgowych, w zależności od długości rurek trzcinowych. Na zagospodarowanie jednej rurki gniazdowej samica potrzebuje przeciętnie 38÷40 godzin. Po zakończonym rozrodzie samice giną.

W prawie połowie rurek gniazdowych stwierdza się równomierny rozkład płci rozwijających się tam pszczół (po 50% samic i samców). W około 24% rurek znajdują się tylko samce lub tylko samice. W pozostałych 26% rurek trzcinowych stwierdza się nieregularny rozkład płci. Płeć potomstwa jest uzależniona od grubości rurek trzcinowych. W rurkach o średnicy 5-6 mm są przeważnie samce, a w rurkach o większej średnicy 6-7 mm jest układ mieszany płci (sporadycznie mały procent), przy średnicy 7-8 mm  są same samiczki. Na gniazda mogą być też rurki średnicy 9-10 mm ale samice nie za bardzo je zasiedlają, mogą być dla innych gatunków pszczół i owadów. Zdarzało się u mnie, że pszczoły zajmowały rurki o średnicy Ø 4÷4,5 mm, kiedy obok miały rurki o większej średnicy.

Publikacja:

Tadeusz Netczuk, "Rola pszczół w ogrodzie - pszczoła murarka";
Mini Gazeta - Informator Zespołu SSI ROD "Pokój" we Wrocławiu nry 2009(10), 2010(11)

Zobacz również:

Murarka ogrodowa (Osmia rufa L.) - Podstawowe informacje

Kopulacja i rozwój murarki ogrodowej (Osmia rufa L.)

Rola murarki ogrodowej w uprawach sadowniczych

Hodowla murarki ogrodowej (Osmia rufa L.)

Zabezpieczenie pszczoły murarki (Osmia rufa L.) przed zimą