Pszczoła miodna. Liczebność roju pszczół, zachowanie i rasy

Pszczoła miodna. Liczebność roju pszczół, zachowanie i rasy

Pszczoły od zawsze budziły w człowieku zachwyt, było to spowodowane korzyściami, jakie płynęły z ich działalności, ale również ze względu na niezwykle skomplikowaną organizację społeczną. Od początków cywilizacji ten niezwykły owad opiewany jest w literaturze i mitologii jako stworzenie boskiego pochodzenia. Prawdopodobnie na długo przed pojawieniem się człowieka to właśnie pszczoły wytworzyły pierwsze społeczeństwa (Stec 2014).

SPIS TREŚCI:
1. Liczebność rodziny pszczelej
2. Zachowania Apis mellifera
3. Pszczoła miodna - rasy użytkowane w Polsce 
4. Pszczoła miodna. Liczebność roju pszczół, zachowanie i rasy - artykuły powiązane

1. Liczebność rodziny pszczelej 
Pszczoły to owady, które prowadzą wspomniany wcześniej społeczny tryb życia. Wiąże się z tym ścisły podział funkcji między osobnikami z odpowiednio zróżnicowaną anatomią i morfologią ciała. Rój pszczeli składa się zawsze z jednej królowej matki, kilkudziesięciu tysięcy robotnic, którymi są samice z uwstecznionymi funkcjami rozrodczymi oraz z kilkuset do kilku tysięcy trutni (samców).

W zależności od pory roku liczba osobników w jednym roju może się wahać, latem może w nim znajdować się 30 000-50 000 robotnic. W tym okresie zaobserwować można też około 5 000 jaj, 10 000 larw oraz 20 000 poczwarek. Wszystkie stadia rozwojowe pszczół, włącznie z jajami nazywamy czerwiem. Natomiast w okresie zimy liczba osobników w gnieździe spada i wynosi około 10 000 robotnic. 

2. Zachowania Apis mellifera 
Ze względu na podział osobników, związane są również z tym ściśle określone funkcje, natomiast żadna z tych postaci nie jest w stanie samodzielnie egzystować po oddzieleniu się od społeczności swojej rodziny (Curyło i in. 1983, Gogolewska i Wilde 2006, Wilde, Prabucki i in. 2008). Społeczeństwo Apis mellifera cechuje również kilka podstawowych zachowań do których należą według Banaszaka (1987):
- utrzymanie dużej liczebności roju, 
- istotnie widoczne różnice między królową a robotnicą, 
- altruistyczne zachowania wśród członków klanu, 
- złożona komunikacja chemiczna (feromony), 
- okresowe pojawianie się samców, 
- obecność innych czynników homeostatycznych.

Pszczoła miodna buduje dwustronne plastry z czystego wosku w miejscach osłoniętych, którymi są ule, a w naturze zazwyczaj są to dziuple, szczeliny skalne, kłody. Gniazdo natomiast składa się z pionowych plastrów ułożonych względem siebie równolegle (Gliński i in. 2007). 

3. Pszczoła miodna - rasy użytkowane w Polsce
Spośród wszystkich owadów zapylających pszczoła miodna ma największe znaczenie dla człowieka. Nie tylko przez to, że zapyla ona większość roślin ale jest także producentem miodu, wosku, mleczka pszczelego, propolisu i jadu pszczelego. Wykazuje ona duże zróżnicowanie gatunkowe i rasowe.

W Polsce najczęściej spotykaną rasą jest pszczoła środkowoeuropejska (Apis mellifera mellifera) (Banaszak 1987, Gliński i in. 2007). Pszczoły tej rasy cechuje stosunkowo mała rojliwość, dobre zimowanie ale też i stosunkowo większa agresywność niż u pozostałych ras.

Pszczoła kraińska (Apis mellifera carnica) to pszczoła łagodna, dobrze trzyma się plastrów oraz jest pracowita (Banaszak 1987, Curyło i in. 1983).

Pszczoła kaukaska (Apis mellifera caucasica) jest pszczołą o łagodnym usposobieniu, ale ma skłonność do rabunków. Wykorzystywana dzięki dłuższemu języczkowi do zapylania trudno dostępnych pożytków dla pozostałych ras (np. koniczyna czerwona) (Banaszak 1987).

Czasami pszczelarze użytkują także pszczołę włoską (Apis mellifera ligustica), która jest bardzo łagodna, dobrze trzyma się plastra, a matki czerwią bardzo intensywnie. Wymaga ona jednak naprawdę obfitych pożytków (Gliński i in. 2007).

Bibliografia:

Stec D. 2014. Co gryzie nasze pszczoły? Wszechświat 115: 95-98. 

Wilde J., Gogolewska E. 2006. Poradnik początkującego pszczelarza. PWRiL, Poznań. 

Wilde J., Prabucki J. 2008. Hodowla pszczół. PWRiL. Poznań.

Artykuł stanowi fragment pracy magisterskiej, wykonanej pod kierunkiem dr inż. Jerzego Kowala, z Zakładu Zoologii Środowiskowej Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.

4. Pszczoła miodna. Liczebność roju pszczół, zachowanie i rasy - artykuły powiązane

Pszczoła miodna. Klasyfikacja, występowanie i ewolucja