Portal Pszczelarski

Główny przegląd wiosenny rodzin pszczelich

Ramka pszczela z pszczołami. Opracowano na podstawie porad Bogdana Piekarza (kolo-pszczelarzy.pl).

rodzina pszczela przegląd rodziny pszczelej wiosna w pasiece główny przegląd wiosenny wiosenna gospodarka pasieczna rodzina pszczela siła rodziny pszczelej trutówki matka pszczela zapasowa pszczoła wodzianka pszczoła robotnica gniazdo pszczele czerw ramka pszczela czyszczenie ramek pszczeli higiena w ulu zdrowotność pszczół badanie zdrowia pszczół pokarm dla pszczół

Główny przegląd wiosenny to dla pszczelarza sprawdzian wiedzy i umiejętności dokonywania podstawowych czynności gospodarki pasiecznej. Przed rozpoczęciem głównego przeglądu wiosennego, należy przypomnieć sobie pewne zasady i metody postępowania, które obowiązują każdego pszczelarza. Podstawową zasadą jest prowadzenie oględzin w sposób, którym najmniej zaburzy codzienne życie pszczół w ulu. Kolejną jest wykonywanie prac w sposób bezpieczny i bezstresowy, zarówno w stosunku do siebie, jak i otoczenia.

 

SPIS TREŚCI:
1. Główny przegląd wiosenny - podstawowe zasady
2. Termin przeprowadzania głównego przeglądu wiosennego
3. Cele głównego przeglądu wiosennego
4. Ocena aktualnej siły rodziny pszczelej
5. Ocena liczby i jakości czerwiu oraz jakości matki pszczelej
6. Ocena stanu zapasów pokarmu w rodzinach pszczelich
7. Ocena zdrowotności pszczół
8. Regulacja wielkości gniazda pszczelego
9. Czyszczenie ramek pszczelich i uli
10. Zapewnienie pszczołom dostępu do wody
11. Zakończenie głównego przeglądu wiosennego
12. Główny przegląd wiosenny rodzin pszczelich - artykuły powiązane

 

1. Główny przegląd wiosenny - podstawowe zasady 
By w ogóle myśleć o przystąpieniu do głównego przeglądu wiosennego, pogoda musi być bezwieczna i słoneczna, zaś temperatura otoczenia musi być wyższa niż 15 stopni Celsjusza.

Ubrać się należy w czyste ubranie, na którym nie będzie pozostałości innych zapachów. Najlepiej w tej roli sprawdzi się jasny fartuch. Trzeba ze sobą zabrać niezbędny sprzęt pszczelarski, tj. kapelusz z siatką ochronną, podkurzacz, dłuto, szczoteczka, naczynie z wodą oraz rojnicę-transportówkę.

Każdy w pewnym stopniu boi się użądlenia. Jeżeli do niego dojdzie, nie można wypuścić z ręki trzymanego przedmiotu, gdyż to jeszcze bardziej pobudzi strażniczki. Żądło usuwa się poprzez przesuwanie po skórze dłuta albo innego ostrego narzędzia tak, by nie wypuścić z niego jeszcze więcej jadu, zgromadzonego w zbiorniczku u nasady. By usunąć zapach jadu, miejsce po użądleniu przemywa się wodą (w ostateczności użyć można nawet własnej śliny).

Do ula nie podchodzi się bez rozpalonego podkurzacza, niemniej jeżeli pszczoły zachowują się spokojnie, można na chwilę zrezygnować z podkurzania. Niezbyt intensywne używanie odymiacza ułatwia pracę w pasiece, ponieważ nie zaburza normalnego rytmu życia pszczół. Najczęściej wystarczy odymianie jedynie wzdłuż otwieranych uliczek na powierzchni ramek. Dym uzyskuje się z próchna pochodzącego z drzew liściastych, takich jak topola, wierzba, olcha, lipa i osika. Część pszczelarzy sugeruje dodać do niego nieco propolisu.

Główny przegląd wiosenny wykonuje się w sposób możliwie szybki, ale jednocześnie dokładny. To właśnie działania pszczelarza podczas głównego przeglądu wiosennego nadaje całej rodzinie tempo rozwoju (np., by rodzina miała zapewniony intensywny rozwój, w gnieździe musi być wystarczająco ciepło, szczególnie w rodni). W trakcie przeglądu pszczoły są bardzo zajęte, ponieważ produkują pokarm dla matki i larw, wylatują po pyłek i wodę, a w niektórych częściach kraju także i po nektar.

Pszczelarz pilnować musi zachowania odpowiedniego stosunku rodni do ilości pszczół. Powinno się oddzielić ściemniaczem rodnię od miodni, przenosząc do niej plastry z zapasami. To spowoduje, że zmiany pogodowe nie będą miały aż tak dużego wpływu na tempo rozwoju rodziny. Przy zachowaniu innych warunków, które korzystnie działają na czerwienie, otrzymać można naprawdę pokaźną liczbę zbieraczek w czasie kwitnienia sadów i mniszka.

2. Termin przeprowadzania głównego przeglądu wiosennego 
Główny przegląd wiosenny najczęściej następuje w drugiej połowie kwietnia, gdyż dopiero wówczas warunki ku temu są odpowiednie. W dawniejszych czasach do przeglądu podchodzono jedynie wtedy, kiedy pracować można było z podwiniętymi rękawami koszuli. Idealną sytuacją jest moment, kiedy w czasie przeglądu występuje nawet słaby pożytek, by rozebranie gniazda nie było zachętom do rabunku. Pszczoły rabusie przeszkadzają w pracy oraz mogą być nosicielami chorób. Przegląd zawsze rozpoczyna się od rodzin najsłabszych. 

3. Cele głównego przeglądu wiosennego 
Cele przeglądu są różnorodne, od oceny właściwej kondycji (siły) rodziny, liczebności i jakości czerwiu, jakości matki, przez analizy stanu zapasów i stanu zdrowotnego rodziny, po odpowiednie wyregulowanie wielkości gniazda, wyczyszczenie ramek oraz wewnętrznej części ula i umożliwienie owadom dostępu do wody. Te działania wpływają na szybkość rozwoju rodziny pszczelej na wiosnę.

4. Ocena aktualnej siły rodziny pszczelej 
Siłę rodziny określa się na podstawie ilości plastrów obsiadanych przez pszczoły na czarno. Bardzo mocna rodzina obsiada ich osiem-dziesięć, natomiast średnia sześć-siedem.

5. Ocena liczby i jakości czerwiu oraz jakości matki pszczelej 
Oceny czerwiu dokonuje się na podstawie jego ilości i jakości. Wśród rodzin silnych powinno być sześć do siedmiu plastrów czerwia, z czego połowa powinna być kryta, a resztę stanowić jaja i najmłodsze larwy.

Czerw powinien być zwarty, natomiast larwy i jaja muszą zajmować kolejne po sobie kręgi. Dowodem na wzrost tempa czerwienia, jest przewaga na skrajnych plastrach jaj i larw. Jeżeli matka pszczela będzie niskiej jakości, to czerw będzie rozstrzelony. Larwy trutowe są zjadane przez pszczoły i dlatego pojawiają się puste komórki. Matki trutowe dają czerw garbaty. Z nich wygryzają się małe i ułomne trutnie. Jeżeli czerw jest tylko trutowy, nieregularny, złożony na kilku plastrach w sposób przypadkowy, świadczy to o występowaniu trutówek.

Matkę pszczelą można zwykle odnaleźć na plastrze gniazdowym, wówczas można ocenić jej wygląd, to znaczy wielkość, skrzydełka i rozczerwienie. Matka zaprzestać czerwienia może z zimna, gdy gniazdo jest zbyt obszerne, rodnia źle ocieplona, a także z powodu wilgoci, braku pokarmu i karmicielek. Jeżeli stwierdzimy, że matka jest wadliwa, powinno się ją wymienić na dobrą, dlatego powinno się zimować matki zapasowe. Jeżeli takiej nie ma, rodzinę połączyć można z inną, która posiada normalną matkę. Rodzin chorych pod żadnym pozorem nie można łączyć ze zdrowymi. 

6. Ocena stanu zapasów pokarmu w rodzinach pszczelich 
W czasie przeglądu ocenia się zapas pokarmu w postaci miodu, licząc jego ilość w plastrach gniazdowych i ewentualnie w tych pozostawionych za przegrodą. Jego ilość powinna być na tyle znacząca, by była wystarczająca aż do pierwszego większego pożytku. W tym czasie potrzeby rodziny są wysokie, ponieważ musi ona wychować dużo czerwiu. W połowie kwietnia znaleźć się powinno w gnieździe siedem-osiem kilogramów zapasów węglowodanowych. Mniejsza ich ilość może zaprowadzić do zahamowania czerwienia matki pszczelej, co osłabi potencjał rodziny i przyśpieszy pojawienie się nastroju rojowego. Braki w zapasach uzupełnić należy od razu po przeglądzie. Pod koniec kwietnia i w maju jest zazwyczaj na tyle wiele pożytków, że rodziny nie odczują braku pyłku.

7. Ocena zdrowotności pszczół 
W trakcie głównego przeglądu wiosennego zazwyczaj pierwszy raz w sezonie rozbiera się gniazdo i ogląda plastry. Dzięki dogodnym warunkom obserwacyjnym można zdiagnozować choroby, w tym: nosemozę i warrozę. Jeżeli porażenie nosemozą jest silne, pszczoły poruszają się po plastrach leniwie, siadają na daszku oraz zewnętrznych ścianach ula, a także na ubraniu pszczelarza. W trawie przed wylotem zauważyć można zmęczone zbieraczki, które wracają z pola, natomiast w ulu sygnały zaperzenia. Warroza rozwija się głównie pod zasklepem czerwia trutowego, ale również pszczelego. Osobniki Varroa destructor wyróżniają się na tle czerwiu usuniętego z zasklepionych komórek.

8. Regulacja wielkości gniazda pszczelego 
Jeżeli zajdzie taka potrzeba, usuwa się jeden-dwa plastry za matę; chyba, że rodzina jest silna - wówczas nie ma potrzeby ścieśniania gniazda na wiosnę. Gniazda mogą okazać się zbyt duże w przypadku rodzin słabszych i chorych. Wówczas najlepszym rozwiązaniem będzie znaczne ograniczenie gniazda, niż dodanie plastra za dużo. W gnieździe znaleźć się muszą tylko plastry z czerwiem, a skrajnie po plastrze z miodem oraz z pierzgą.

Jeżeli rodzina jest bardzo silna, dodatkowo pszczelarz powinien dodać jeden-dwa plastry, które umieszcza się po obu bokach gniazda właściwego, by nie utrudniać pszczołom utrzymania właściwej temperatury i pielęgnacji larw. Rodziny powinno się ocieplać z góry i od boków. Boczne ocieplenie zachować trzeba do momentu, kiedy zajdzie konieczność uzyskania miejsca do dalszego zwiększania gniazda. 

Rozwój rodziny pszczelej jest opóźniony w stosunku do pojawienia się pożytków. Zadaniem pszczelarza jest wzajemne dopasowanie do siebie tych terminów. Pasieka powinna być gotowa już na wczesne pożytki z rzepaku, wierzby, sadów, klonów i mniszka. Nawet w momencie gdy pojawił się pierwszy, najsłabszy pożytek, nie trzeba się zbytnio śpieszyć z poszerzaniem gniazda, ponieważ mogą powrócić jeszcze chłody. Zimno doprowadza do zatrzymania rozwoju rodziny, a nawet do zaziębienia się czerwia.

9. Czyszczenie ramek pszczelich i uli 
W trakcie trwania głównego przeglądu wiosennego dokonuje się czyszczenia ramek oraz samych uli. Górne beleczki ramek pszczelich należy oczyścić stalową szczotką, a następnie zmieść zeskrobki. Całość gniazda przesuwa się do leżącej po przeciwnej stronie ściany szczytowej. Czyścić należy ściany, wręgi do ramki oraz dno części gniazdowej. Podmiata się zeskrobki, po kolei czyści ramki, po czym przesunąć je należy na dawne miejsca i starannie ocieplić. W dalszej kolejności uprząta się wnętrze ula poza gniazdem i usuwa zeskrobki.

Jeżeli pogoda jest wyjątkowo słoneczna i bezwietrzna, a także występuje bogaty pożytek, nie trzeba obawiać się rabunków, a wszelkie prace wykonać można ze spokojem. Całkowity czas czyszczenia gniazda i ramek z pszczołami jdnego ula wynosi między pół godziny a czterdzieści minut. Po tych pracach należy owady pozostawić w spokoju na okres dwóch-trzech tygodni. Rodzina wówczas ma korzystne warunki do rozwoju w gnieździe uporządkowanym i odpowiednio ułożonym. Pożytki wierzbowe i klonowe pobudzą ją do dalszej pracy. 

10. Zapewnienie pszczołom dostępu do wody 
Najkorzystniejsze jest ustawienie poidła w miejscu nasłonecznionym, niedaleko od uli. Jeżeli źródło jest daleko, woda zimna, a pogoda niesprzyjająca, do wykonywania pracy zaangażowanych jest nawet dwukrotnie więcej wodzianek. Trzeba się wówczas liczyć ze sporymi stratami pszczół robotnic.

11. Zakończenie głównego przeglądu wiosennego 
Z powodów epidemiologicznych, po skończeniu pracy przy każdej rodzinie, należy dokładnie umyć dłonie ciepłą wodą z mydłem. Natomiast zarówno dłuto, jak i cały inny sprzęt trzeba opalić. Plastry, które zostały wycofane z różnych względów, pozostawia się tymczasowo w ulu, ale poza matą. Ich dalszą obróbką zająć się należy już po zakończeniu przeglądu całości pasieki. 

Śmieci, które zostały skrupulatnie zebrane należy spalić, ponieważ mogą się w nich znajdować siedliska chorób i szkodników. Porozrzucane wokół uli doprowadzić mogą do rabunków.

12. Główny przegląd wiosenny rodzin pszczelich - artykuły powiązane

Zalecenia pszczelarskie na kwiecień

Siła rodziny pszczelej

Sposoby zwiększenia siły rodziny pszczelej

Co może być przyczyną nieodbudowywania plastrów na węzie i co z tym zrobić?

Metody zapobiegania aktywności trutówek w ulu

Trutowienie matek pszczelich

Jak sprawdzić czy matka pszczela jest w ulu?

Co robić w przypadku podejrzenia utraty matki pszczelej?

Jak odkazić ul?

Dezynfekcja ula drewnianego palnikiem gazowym

Bogdan Piekarz

Bogdan Piekarz

Autor tekstów

Pszczelarz z przeszło 70-letnim doświadczeniem. Autor licznych publikacji w branżowych czasopismach. Członek Rejonowego Koła Pszczelarzy nr 2 w Łodzi.

Zobacz wszystkie artykuły tego autora



Liczba wyświetleń artykułu: 28554

Komentarze z forum pszczelarskiego

factis 2016-04-10 13:28:31

W tym roku wcześniej przegląd niż w drugiej połowie kwietnia.



  Współpracują z portalem:

Magdalena Mendziak

Magdalena Mendziak

Autorka tekstów

Studentka Wydziału Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonogórskiego. Właścicielka małej pasieki w okolicach Zgorzelca. Zawsze uśmiechnięta miłośniczka zwierząt oraz natury. W wolnych chwilach poświęca się wolontariatowi.

Pierniki miodowe na choinkę

Monika Czyżewska

Monika Czyżewska

Tęsknota za zdrowym, prostym, jakościowym życiem blisko natury, wolnym od chemii zaprowadziła mnie do momentu w życiu, kiedy zaczęłam wypiekać domowe chleby, przygotowywać przetwory no i... domowe kosmetyki. Na moim blogu www.naturalnie-ze-naturalnie.blogspot.com dzielę się z pomysłami na mydła naturalne ręcznie robione i nie tylko. Mam nadzieję, że tak jak ja zmienicie swoje postrzeganie pielęgnacji i zdrowia i stanie się to Waszym stylem życia.

Karolina Wronowska

Karolina Wronowska

Studentka biologii stosowanej na Uniwersytecie Rolniczym im. Hugona Kołłątaja w Krakowie. Prowadzi badania na temat profilaktyki i zwalczania warrozy u pszczoły miodnej.

Pszczoła miodna. Klasyfikacja, występowanie i ewolucja

Stan warrozy w pasiekach za pomocą obserwacji osypu zimowego - badanie

Varroa sp. jako immunosupresor chorób wirusowych

Stowarzyszenie Natura i Człowiek

Stowarzyszenie Natura i Człowiek

Partner serwisu

Stowarzyszenie działające na rzecz ekologii i protekcji owadów zapylających, głównie dziko żyjących pszczół. Sprawdź: www.naturaiczlowiek.org

Zadrzechnia fioletowa (Xylocopa violacea L.) - pszczoła samotnica

Walne zgromadzenie członków Stowarzyszenia Natura i Człowiek

Kontrowersje z życia pszczół - zaproszenie na wykład otwarty